Коми Республика, Сыктывдін район, Ыб сикт,
Финн-угор этнокультурнöй парк
öшым 1-2 лун 2012 во
Том финн-угор йöзлöн Войтыркостса «FUROR» форум котыртöма том коми войтырлöн «МИ» котыр вöзйöм серти. Финн-угор этнопарк бердын ыджыд чукöртчöм отсаліс дасьтыны «Коми войтыр» Дінмуса öтйöза öтмунöм да вужвойтыр политика министерство. Форум котыртöма финн-угор войтырлöн VI-öд Ставмирса Конгрессын помшуöмъяс олöмö пöртöм могысь да Коми республикаын том йöзлы сиöм вокöд йитöдын.
Форумö пырöдчысьяс сёрнитісны глобализация кадся финн-угор том войтырлысь асьсö кылöм, том финн-угор войтырлöн ассоциацияö (МАФУН-ö) пырысь котыръяслысь öтув удж, финн-угор канмуясын да Россияса регионъясын канму да муниципалитетъясса власьт органъяскöд сёрнитчöм да кадровöй мытшöдъяс йылысь.
Ӧнія кадся мир вöзйö войтырлы важ да выль тшöктöмъяс. Чинö унджык войтырлöн лыдыс, сöвмöны ассимилируйтан процессъяс, усьö чужан кывйöн сёрнитан сям. Регионъяслöн экономическöй торъялöм оз сет сьöрсьöн-бöрсьöн корсьны войтыр водзын сулалысь мытшöдъясысь петан туй.
Форумö пырöдчысьяс чайтöны, мый морт инöдъяс, вужвойтырöс да ичöт лыда войтырöс пыдди пуктöм да дорйöм – тайö быд канмулöн пытшкöс политикаын тöдчана юалöм да войтыркостса сообществояслы инмысьтор.
Финн-угор том войтыр тöдчöдö, мый пöль-пöчьяслысь кыв да культура видзöм кындзи том йöзлöн котыръясö пырöдчöм сетö водзмöстчысьяслы позянлун петкöдлыны ассьыс веськöдлан да котыртан функцияяс, велöдчыны йитчыны власьткöд, котыръяскöд да ыджыд промышленнöй предприятиеяскöд.
Бöръя воясö финн-угор том войтыр збоя висьталö ас йывсьыс ыджыд публичнöй общественно-политическöй мероприятиеяс дырйи. 2012-öд вося сентябрын финн-угор войтырлöн VI-öд Ставмирса Конгресс вылын гöгрöс пызан дырйи финн-угор том войтыр сёрнитісны мытшöдъяс да наысь петан туйяс корсьöм йылысь. Татшöм ыджыд чукöртчöмъясö пырöдчöм сетö позянлун тöдмавны öнія кадся социокультурнöй процессъяс йылысь, кыпöдö конкурентноспособносьт да финн-угор том войтырлысь этническöй асьсö донъялöм.
Пырöдчысьяслысь да корöм йöзлысь сёрни кывзöм бöрын, том финн-угор йöзлöн Войтыркостса Форум шуис:
Этнокультурнöй кывъя унапöлöслун да гражданскöй да нацияяскостса öти кывйö воöм ёнмöдöм вылö веськöдöм Канмуяс да обществоса гражданскöй институтъяслысь вынъяс öтувтöм могысь Форумö пырöдчысьяс вöзйöны став финн-угор канмуяс да Россияса субъектъяс власьт органъяслы:
1. Ёнмöдны том финн-угор общественнöй котыръяслысь удж да вöзйыны том йöзлы пырöдчыны тöдчана проектъясö да этнокультурнöй нырвизь уджтасъясö.
2. Уна сикас ногъяс (семинаръяс, конференцияяс, форумъяс да с.в.) тöд вылын кутöмöн, паськöдны да ёнмöдны том финн-угор йöзлысь войтыркостса да регионъяскостса йитöд.
3. Лöсьöдны да кöсйысьны пöртны олöмö этносоциальной, этнокультурнöй да финн-угор войтыръяслысь кывъя сöвмöм серти уджтасъяс.
4. Нуöдны содтöд мероприятиеяс финн-угор войтыра регионъясын социально-экономическöй сöвмöм серти условиеяс дасьтöм да налöн традиционнöй этнокультурнöй да кывъя сöвмöм могысь.
5. Ас уджын кутны тöд вылын войтырлöн этнокультурнöй да кывъя сöвмöмын семьяпытшса да духовнöй ценносьтъяс.
6. Мöдпöвъёвтны финн-угор кывъяс да войтыръяс йылысь юöр суйöрсайса кывъяс вылын сайтъясын да СМИ-ын.
7. Дасьтыны челядьлы финн-угор кывъяс вылын велöдан да сöвмöдан сайтъяс.
8. Содтыны финн-угор кывъяс вылын радио да телевещание часъяс, дасьтыны вужвойтырлысь öтуввез да FM-радио сэні, кöні сійö абу на.
9. Торъя мероприятиеяс да том йöзöс велöдан семинаръяс нуöдöмöн, венны финн-угор войтырлысь цифровöй торъялöм.
10. Отсавны чужан кывйö садсянь велöдан методикаяс олöмö пöртöмын.
11. Лöсьöдны финн-угор регионъясын вужвойтыр факультетъяс.
12. Ёнмöдны общественнöй котыръяслысь сиктса челыдькöд да том войтыркöд удж.
13. Лöсьöдны финн-угор регионъяс костын культурнöй менеджмент, спорт, ПИАР да реклама, дизайн, наукаын уджалысьясöн вежсьöм серти уджтас.
14. Лöсьодны да бурмöдны финн-угор кывъяс интерактивнöя да дистанционнöя велöдан портал.
15. Пыртны йöзкостса финн-угор элементъяс öнія кадся дизайнö. Та отсöгöн петкöдлыны мукöдъяслы Россияса финн-угор войтырлысь культураяс. Сöвмöдны тöдса брендъяс мирса контекстын.
16. Паськыда юöртны финн-угор войтырöн овмöдöм диаспораяса инъясын уна сикас финн-угор мероприятиеяс нуöдöм йылысь.
17. Содтыны финн-угор канмуясын да россияса регионъясын енбиа финн-угор челядьлы котыртöм лагернöй сменаяс.
18. Финн-угор войтырöн топыда овмöдöм инъясын лöсьöдны да нуöдны мастер-классъяс да квалификация кыпöдысь курсъяс йöзöс велöдöм да культураын уджалысьяслы.
19. Нуöдны культурно-просветительскöй удж финн-угор войтырöн топыда овмöдöм инъясын.
20. Могъяс да нуöданног пасйöмöн лöсьöдны финн-угор проектъяс серти база данных.
21. Котыртны финн-угор вуджöдысьяслысь (техническöй, юридическöй, литературнöй да мукöд текстъяс) котыр да лöсьöдны торъя инын, регионын да финн-угор мирын вуджöдысьясöс велöдан школаяс.
22. Вöдитчыны вужвойтыр кывъясöн канму да муниципальнöй веськöдлöмын. Кутны тöд вылын муниципалитетъясöн веськöдлысьяслöн кывкутан уджъясын вужвойтыр финн-угор войтырлысь кыв сöвмöдöм да видзöм.
23. Финн-угор войтырöн топыда овмöдöм регионъясöн веськöдлысьяслы, правительствоö пырысьяслы да самоуправление органъяслы пырöдчыны этнокультурнöй да кывъя унаполöслун видзöмö.
24. Шыöдчыны Россияса Президент дорö финн-угор войтыръяс Войвыв, Сибир, да Дальний Восток вывса ичöт лыда войтырöс моз жö кыв да культура сöвмöдöм серти канмуöн отсöг сетан оланпасö да уджтасö пыртны корöмöн.
25. Видлавны финн-угор регионъясса ичöт каръясын этнокультурнöй шöринъяс восьтыны позянлун. Бöрйыны тайö шöринса веськöдлысьясöн вужвойтырлöн кывъясöн сёрнитысь йöзöс.
Ыджыд промышленнöй компанияяслы да ичöт да шöр бизнес структураяслы:
1. Сетны финн-угор том котыръяслöн удж сöвмöм могысь öтырышъя, котыртан да сьöма отсöг;
2. Уджöн могмöдöм могысь лöсьöдны меставывса национальнöй кадръяс дасьтан уджтасъяс.
3. Кадысь кадö велöдны дасьтыны проекта шыöдчöмъяс да проектъяс.
4. Гижны блогъясын вужвойтыр кыв вылын промышленнöй компанияяс йылысь выльторъяс.
5. Промышленнöй котыръяслы общественнöйяскöд öтув нимöдны вужвойтырлысь брендъяс (коми алфавита да орнамента тетрадь кышöдъяс да мукодтор).
6. Видлавны промышленнöй котыръяслы социальнöй проектъяслы отсöг сетöм.
7. Видлавны общественнöй котыръяслысь промышленнöй котыръясö Советö пырöдчыны позянлун.
8. Лöсьöдны общественнöй котыръяслысь промышленнöйяскöд дыр кадся öтув удж.
Вöзйыны финн-угор том йöзлöн котыръяслы:
1. Ёнджыка пырöдчыны ас финн-угор канмуясын да Россияса субектъясын грант сетан конкурсъясö;
2. Ӧтырышъя котыртны ас финн-угор канмуясын да Россияса субъекстъясын том йöзлысь власьт органъяскöд паныдасьлöмъяс;
3. Ёнмöдны челядькöд да том семьяяскöд финн-угор войтырлысь кыв да культура нимöдöм серти удж;
4. Юöртны мукöдъяслы финн-угор том войтыр котыръяслöн удж йылысь;
5. Нуöдны финн-угор том войтыр пöвстын КВН;
6. Видлавны позянлун нуöдны финн-угор регионъясын этнокывъя палаткаяса лагеръяс;
7. Думыштны мераяс, кодъяс петöны кыв корöмъясысь да отсаласны финн-угор кывъяслы.
8. Ас мутасын олысь войтырлöн интересъясын власьт водзмöстчöм могысь тшöкыдджыка йитчыны регионса власьтъяскöд блогъяс, социальнöй везъяс да выль юöра технологияяс пыр.
9. Пырöдчыны веськöдлысьясöс дасьтысь регионса уджтасъясö, веськöдлысьяслöн резерв дасьтан конкурсъясö, вöзйыны ас кандидатъясöс регионса да муниципалитетса бöйысьöмъяс дырйи, вöзйыны ас водзмöстчысь войтырöс депутатъяслы отсасьысьясö.
10. Проекта уджъясын тшöкыдджыка пыртны общественнöй дипломатия гöгöрвоöдöм, мый кутö ас пытшкас финн-угор öтмунöмъяслысь мытшöдъяс бырöдöм, финн-угор мир йылысь тодöмлунъяс нимöдöм да правительствояс тшупöдын канмуяс öта-мöдöс гöгöрвоöдöм могысь мукöд канмуяс да регионъясса общественнöй котыръяскöд йитöд да öтув удж.
11. Чужан кывъяс нимöдöмкöд йитöдын том йöз пöвстын ас тшöт весьтö да бизнес-котыръяслöн отсогöн водзö нуöдны чужан финн-угор кывъяс вылын стикеръяс да значокъяс лöсьöдöм, кодöс вöлі заводитöма Финляндияса том йöзлöн котыр отсöгсянь.
Финн-угор том войтырлöн öтмунöм пыр дась йитчыны став войтырыскöд, войтыркостса котыръяскöд, канму власьт органъяскöд, гражданскöй общество институтъяскöд.
Назад в раздел
