08.05.2008 15:20
4 майыште литератор, Марий Эл культурын сулло пашаенже, республикысе Писатель ушемым вуйлатыше В.В.Крыловлан (Шулдыр Васлий) 55 ий темеш. Шочмо кечыжлан пєлеклалтше пайремым Василий Васильевич шочмо кундемыштыже, Морко районысо Чодыраял тўвыра пєртыштє, эртараш тўналеш.
Пайремым усталык кас манаш утларак келшен толеш, очыни. Вет тыште марий эстрадын шўдыржє-влак Геннадий Петухов, Людмила Иванова, Татьяна Умурбаева В.В.Крыловын почеламутшылан возымо муро-влакым йонгалтараш тўналыт. Поэтын композитор йолташыже Юрий Бурдаков лиеш. Тўвыра пєрт пеленсе «Пулдырчо» мыскараче ансамбль мастарлыкшым ончыкта.
- Василий Васильевич, шкендам йочалан але кугыенлан возышо писатель-поэт семын шижыда? Вет шекланена: пытартыш жапыште возымыда шукыжо кугыенлан пєлеклалтын?
- Чын. Мыскара почеламутем-влакым ик книгаш чумырен, савыктен лукташат шонымаш уло. Ийгот эртыме дене йоча тўням шагал палалтеш, педагог лиям гын, йоча-влаклан ойлымаш, почеламут-влак эше шочыт ыле дыр. Валентин Берестовын ик интервьюштыжо ойлымо семын каласынем: «Мылам тыгай ийготышто йоча тўняш уэш пураш йєсє». Сандене эркын-эркын кугые‰лан возымо тўняшке пурынем.
- Йочалан возыма деч йєршеш кораннеда мо вара?
- Вигак ом керт, очыни. Эше ончыч погымо поянлыкем шуко. Тудым ош тўняшке лукде, у произведений пеш кумылынжак огеш возалт. Кызыт кум изи повестьым Марий книга савыктышыш пуэнам. Иктыже ўдырем нерген (а нуныжо мыйым кумытын улыт да ик уныкам чоным куандара). Ик ий гыч куд ияш марте кузе кушмыж нерген дневникым вўденам ыле. Вес повестьыш Йошкар-Оласе уста икшыве-влаклан интернат-школыш тунемаш толшо изи музыкантын илышыжым пыштенам. Кумшыжо изи капше деч вожылшо, но виян койыш-шоктышан рвезе нерген. Тудо спортсмен радамыш шогалеш да нигє деч тале лиеш. Тыгак йоча-влаклан кок почеламут сборникым ямдыленам, нунат лишыл жапыште ош тўням ужшаш улыт.
- Поэт-писатель дене мутланыме годым тыгай йодышым эреак пуымо шуэш: сылнымут корныш кузе шогалында?
- Мый чапланыше Арын селаште тунемынам. Тыште марий литературын классикше С.Г.Чавайн шинчымашым поген, тыштак туныктен, вара школжыланат тудын лўмжым пуэныт. Тудын шўлышыжак, очыни, сылнымутым йєраташ таратен. Почеламут-влак шочыныт, нуным Морко райгазетыш, «Ямде лийыш» колтылынам, савыктеныт. Школышто тыгак художественный самодеятельностьын ик эн чолга участникше лийынам, сандене 10 класс деч вара моткочак артист лийнем ыле. Колынам: Москвашке тунемаш каяш группым погат, но тыгайжым ик ий ончыч чумыреныт улмаш, вараш кодынам. Культпросветучилищын хор дирижер отделенийышкыже пурышым, гармонь, баян дене шокташ кумыл ыле. Но тунемме ий пытымашеш армийыш каяш повесткым нальым. Пєръен порысем Германийыште шуктышым.
- А училищыш пєртылын огыдал мо?
- Пырля тунемме йолташем армийыш серышым колтен ыле. Тушто пеш шуко ушан ойым серен, мучашлан шукерте огыл почылтшо Марий кугыжаныш университетыш тунемаш пураш темлен. «Армий деч вара конкурс деч посна налыт» манын шижтарен. А мо, шонем, молан возымо корно дене каяш огыл? Тыге армий деч вара кенеж жапыште Чодыраял клубышто пашам ыштышым, а кас еда экзаменлан ямдылалтым. Нигєлан каласен омыл, огыт колто манын лўдынам. Тунемаш пурен кертше-влакын спискыштышт фамилием ужмеке гына районысо тўвыра пєлкаш увертарышым, колтыде верышт ыш лий. А университетыште мый адакат сылнымут садвечыш пуренгайышым. Альбертина Иванова, Геннадий Сабанцев, Вячеслав Абукаев, Юрий Исаков, Валерий Александров да молат «У памаш» усталык ушемым чумырышна. Тунамсе Писатель ушемыште консультантлан ыштыше Семен Николаев мемнан мастарлыкнам шуарен. Ий еда «Сылнымут шыжыште» лийынна, тунемынна. А визымше курс деч вара мыйым Марий телерадиокомитетын председательже Н.Ф.Рыбаков шкеж деке ўжє. Уло кумылын Марий радиошто пашаш кычкалтым. Ял озанлык, сылнымут пєлкалаште ыштышым. «Поро каслан» пеш шуко сценарийым возенам. «Изэнер» йоча передачым ямдыленам. Курчак театрын артисткыже Нина Донгузова дене коктын ятыр передачым вўдымє, йочан кумылжым шукташак тыршыме. Тыгодымак Марий телевиденийыште йоча-влаклан пєлеклалтше «Йомак чондай» передачым лукташ тўнална. Эше шым ий наре «Ямде лий» газетын тўн редакторжылан ыштенам. Лач тунам йоча-влаклан шуко произведений возалтын, посна книгалаш чумырген.
- Василий Васильевич, а Тыланда шке деч изиракым ончаш логалын?
- Кузе уке гын? Ешыште вич икшыве лийынна, мый кугужо. Авам – доярка, ачам – ферме вуйлатыше. Кечыгут пашаште улыт. Шольым-влакым да шўжаремым мылам коден каят ыле. А 12 ияшем годым ачамын ўмыржє кўрылтє, авамын тўн энертышыже мый кодынам. Мылам йоча коклаште илаш, нунын йыр пєрдаш, кумылыштым шукташ логалын. Илышыштем тыгай йыжын огеш лий гын, ала мый весе лиям ыле.
- 55 ийым шуктымеке, могай-гынат иктешлымашым садак ыштеда. Туге вет?
- Ийгот покта-покта. Чынжымак, 50 ийым эртымеке, вес илышым илет улмаш. Йоча пагытысе, самырык годсо ыштыдыме сомылым шукташ кумыл лектеш. Илыш тошкалтыш дене кўшкырак кўзымє да ешлан, шочмо калыклан поро шарнымашым кодымо шуэш. Вет тыгай ой уло: «Айдеме илымыж годым шудо гай, тудын чапше – пеледыш гай. Шудо кошка, пеледыш лывыжга, а поро пашан саскаже ўмырешлан кодеш».
Ме Василий Васильевичлан пенгыде тазалыкым, кужу ўмырым, еш пиалым тыланена да сылнымут пашажын у саскажын кўын шумыжым вучаш тўналына. Шочмо кечыда дене, Василий Васильевич!
Автор:
Анфиса Эманова
Источник:
Газета "Кугарня" (Республика Марий Эл) от 2 мая 2008 года
