21.05.2008 10:43
Коми гижысьяслысь книгаяссö öнi ёна вуджöдöны да лыддьöны суйöр сайын. Тшöтш и Эстонияын петавлöны миян авторъяслöн небöгъясыс. Со неважöн киö босьтлi Альберт Ванеевлысь эст кыв вылын йöзöдöм кывбуркуд, нимыс сылöн, комиöдны кö, «Кынмöм пелысь тусь».
Небöгсö лöсьöдöма-тэчöма, кывбурьяссö вуджöдöма нималана эст Арво Валтон. Сiйö жö гижöма коми кывбуралысь йылысь неыджыд бöркыв. Выль кывбуркудйыс мичаа серпасалöм кышöда. Тайö уджыс аслыспöлöс, торъя серияö пырö — нимыс сылöн «Ичöт войтырьяслöн ыджыд литература».
Таллинын петöм книгаыс, позьö шуны, Арво Валтонлöн коми йöзлы ыджыд козин, миянлысь литературасö водзö нимöдана-паськöдана воськов. Аслыс пöлöс ногöн эст гижысь лöсьöдöма бöркывсö. Окота лои мыйсюрö вуджöдны тайö гижöмасьыс коми кыв вылö. Нимтöма бöркывсö А.Валтон аслыспöлöс ногöн — «Литература артмöдысь-вöчысь мастер». А.Ванеевлысь олан туйсö дженьыдика серпасалöмысь кындзи небöг дасьтысьыс вылö доньялö коми кывбуралысьöс. Со мый гижöма А.Ванеев йылысь: «Да, коми войтырлöн гижысь Альберт Ванеевöс лыддьöны сэтчöс литература артмöдысьвöчысьöн. Шоча паныдасьлöны сылöн ёнысь-ён кывбурьясас öтсяма ногöн артмöдöм ритм да рифма балаяс. Сiйö вуджöдавлiс В.Шекспирлысь сонетьяс да ачыс гижавлiс сэтшöмьяссö, гашкö, сöмын неунаöн и этшаджык Англияса енбиа мастер дорысь. Сiйö коми литератураын медводдзаöн чужтiс сонетьяслысь юркытш. Сылöн нимыс «Менам мусаöй». Медуна сонетсö йöзöдöма 1988 воын лэдзöм «Войвывса сонетъяс» небöгын. Тшöтш и тайö небöгас эм сылöн öти сонет, код водзö эпиграф пыдди бöрйöма ыджыд роч кывбуралысьлысь, апичерлысь, коркö миян Эстонияын Выру карса пансионын велöдчылöм Афанасий Фетлысь (1820-1892) кывьяс: «Чукчаяслöн Анакреоныс абу, зыряна дорö Тютчев оз и лок».
Буретш ачыс Альберт Ванеев бöрйöма сё во сайын олысь роч кывбуралысьлысь, Петыркарын ортсыса йитöдьяс кутан министерствоын уджавлысь цензор Фёдор Тютчевлысь (1803-1873) туйсö, сылысь гижан уджсö зэв вылö пуктöмöн.
Сöмын быд поэт — тайö торья мир, а войтырьяслöн литератураяс торьялöны öта-мöдсьыс асланыс артман-чужанногнас, мед кöть кыдзи оз горзыны, ыштö тайö либö мöд ыджыд войтырлöн эм пö сöмын торьялана местнöй рöм, кöть и такöд сьöкыд жö вензьыны...»
Водзö А.Валтон дженьыда юöртö, мыйджык майшöдлöма да ышöдлöма Альберт Ванеевöс. Коми кывбуралысь пö радейтöма сёрнитны йöзкöд, вöлöма пö сылöн лунвылын радейтана ин — Крымын Коктебель. Тайö бур ног мöрччöма кывбуралысь вылö, енби пестысьнас вöлöма сылы дзоньнас вöр-ваыс. Водзö А.Валтон гижö со мый: «Водзджыксö öтчыдысь сöмын вöлi ме Коктебельын, гижысьяслöн пансионатын 1981 воын (сэки гижи буретш «Енбиа арлыд» роман). Стöч сэки медводдзаысь паныдасьлi Альберт Ванеевкöд да дзик пыр ми лоим бур ёртьясöн».
Бур ёртсö шоныд казьтылöмöн и лоöма А. Валтонлы Таллинын йöзöдöм тайö мича небöгыс.
Автор:
Цыпанов Йoлгинь
Источник:
Газета "Коми му" (Республика Коми) от 19 мая 2008 года