Койгортса МАРКовка (на коми языке)

Тулысыд тай пыр матыстчö март тöлысьсянь, а тайö Марк Новосёловлöн медся радейтана кад; кад, кор вöр-ваыслöн содö вын-эбöсыс, мортыслöн арлыдыс, пыдди пуктана здукыс да сямлунöн бордъясьöмыс. Син водзын Марк Новосёлов – зэв радейтана, ыджыд вына, сюсь вежöра да писькöс морт. Таво Койгортса культура шöринын квайтöдысь нуöдiсны Марк Ефимовичöн лöсьöдöм сьыланкывъяслысь регион да районъяс костса фестиваль. Медводз колö пасйыны, мый поводдяыс тайö гаж кежлас катовтчис тулыслань, а Койгортö «ылькнитiсны» уналаысь творческöй коллективъяс. Ставнысö зэв бура паныдалicны культура керкаса месаньяс: торъя жыръясö пöрччöдiсны да пыр жö чöсмöдлiсны пирöг-шаньгаöн да пöсь тшайöн. А сэсся, он вермы мöвпыштны, пыртöдiсны сэтшöм мича залö, кöнi вöлi паркетöн вольсалöм джодж, мича креслöяс, ыджыд сямöн вöчöм сцена, а сылы воча, зал помын – режиссёръяслöн пульт. Збыль вылас кö, тайö районса Культура шöринсö позьö шуны дворецöн. И тайö гажас сарнас вöлi Марк Ефимович Новосёлов – Койгорт сиктса олысь да шыладалысь, ыджыд сяма морт. Гажсö котыртöмаöсь А.С.Пушкинлöн сар-Салтан мойдö пырöдчöмöн. Кыптiс гаж вылö йöзöс коран шылада шыöдчöм: сар матыстчö и занавес сайысь тыдовтчöны куим печкысь ныв и налöн кудель гартiгöн чужöны мöвъяс: мыйöн небзьöдны сарлысь сьöлöмсö. Петöны Подзысь воöм аньяс, кодъяс мыла гöлöсöн йиджтöдiсны муслунсö «Коми му дорö» Юрий Ионов кывбурöн да Марк Новосёловöн лöсьöдöм шыладöн. На дорö öтувтчисны и челядьлöн Койгорт сиктса «Синяя птица» сьылысь котыр. Югыда да сöстöма юргис челядьлöн Марк Новосёловöн «Койгорт йылысь сьыланкыв». Гажлысь туйсö «вомöналö» и шог дой. Рытыс матыстiс Нина Александровна Нестероваöс казьтывлöмöн, кодi сьöкыд кадö отсавлöма Койгортса «сарлы» сьыланкывъяс сборникъясöн лэдзöмын. И тайö аньыслы сиисны Александр Некрасов (Гамса) кывбурöн да Марк Новосёловлöн шыладöн «Öти думöн ола» сьыланкыв. Нормöдлiс сьыланыс и эскöдiс, мый шань мортыд некор оз вун, вöчö кö ас кадö бур. Олöмыс мойд. Мойдыслысь вынсö босьтi сöстöм юргана гöлöсöн «Эжва катыд» сьылысь котыр, мыйöн веськöдлö Зинаида Леонидовна Пупышева. Казялан тайö сьылысь котырыслысь гаж дорас творческöя матыстчöмсö, быттьö найöс йитö шылад лöсьöдысьыскöд öти ён гöрöдö, но небыда, ньöти гöлöс кыпöдтöг, сьöлöмсянь, быдöн дорö йиджтысьöмöн. «Эжва катыд» сьылiс и Виталий Уляшевлысь «Эг кö комиöн ов», шыладсö гижöма З.Л.Пупышева, Серафим Поповлысь «Висер вожын», шыладыс Марк Новосёловлöн. Танi казялан мойдчысьяс пырыс и кыдзи лов кыпöдан рутö кутöны ёртъясыд, шуам, Николай Алексеевич Тюрнинлöн да Марк Ефимович Новосёловлöн пансьöма сэтшöм кыпыд, мича гöлöса котыр, мый весиг шензян. «Асъя кыаысь» артист Анатолий Смирнов кык ёртасьысьлысь сьылiс «Пелыся би», «Койгортса кып», сэтчö жö сöльнитчис и сэтысь жö воысь артистка Валентина Ковальчук, кодi синваöдз унаöс вайöдiс «Сойва» сьыланкывйöн. Сьылic сiйö и Нина Обрезкова кывбурöн и «Арся окасьöм». Со, вöлöмкö, кывбуралысь, шылад лöсьöдысь и сьылысь – ыджыд сямаöн öтувтчöм таланта войтыр, Коми культурасö öтвылысь кыпöдысьяс! Но танi сьылысьяс пырыс казялан и сцена вылысь петан шыяссö. Збыльысь, шуны кö, Койгорт сцена вылысь шыясыд лэбзьöны сьöлöмöдзыд. Танi культура керкасö лэптысьясыд, тыдалö, ёна архитектура боксянь арталöмаöсь сцена вывсянь петан акустикасö, комиöн кö, сцена вывсянь шы петöмсö. И тайö зэв бура кылан залын пукалiгöн.

«МАРКовка» вылын вöлi и Екатеринбург карса кывбуралысь Жанна Красникова, кодi лыддис ассьыс кывбуръяссö, а Марк Ефимович сылöн «Нюрвывса турипув» кывбур вылö вöчöма шыладсö. Сьылiсны Койгортса музыкальнöй школаысь «Мир детства» да «Крещендо» челядь котыръяс. Казялан и сiйö, мый топыд йитöд Марк Новосёлов кутö тайö котыръясыскöд: сцена вывсянь уна челядь син веськöдчис «сарлань» и налöн югыда юрган сьылöмныс, асъя ру моз, пуксис быд сьöлöм кудйö.

Медся теш петкöдлысьыс да мича гöлöсöн сьылысьыс волiс Емва карысь Геннадий Габов, кодi сьöрсьыс вайöма сарлы козин вылö сукар куд. Медводз сералiсны сылöн козин вылö, а сiйö шуис, мый ачыс косьтiс пöжассö, а гаж вылад пö ас вöчöм кос няньыд пыр нин отсалö да кыпöдö ловтö. Но сылöн сьылöмыс «Гортын гудöкöй ворсö» да «Катерина» сьыланкывъясыс ёна и гажöдiсны койгортсаястö. Бара жö шыладыс вöлi Марк Новосёловлöн, но сьылысьыслöн гöлöсыс, кöть и арлыда нин мортыс, абу воштöма ассьыс югыд дзирдсö, да и баянöн ворсысь Александр Мазаевöн гылыда ворсöмыс ышöдiс быдöнöс сьыланкывъяс помасьтöдзыс на и клопайтны. Тайö вöлi залын пукалысьяслы «кöч гöстинечöн». Волiс Удораысь, Усогорск посёлокысь и мича, ён гöлöса сьылысь Елена Скуратова, Ношульысь кывбуралысь Лариса Попова, Сыктывкарысь баянöн ворсысьяс – Сергей Кузьмичёв, Аркадий Исупов да уна мукöд сьылысь-ворсысь котыръяс. Тайö гаж вылысь аддзан, мый некод некодкöд оз венлась, кыпыда сцена вывсянь петö быдöнлöн ас пестöм сямлун, сэк жö налöн вир-яйöн кутöмторйыс петö ас пытшкöссьыс кокни вöляöн, быдöнлы йиджанаöн. Сöстöм, югыд залын Марк Новосёловлы сиöм гажыс мунiс стöч куим час, но зэв кокниа да казявтöг. Таын, дерт, ыджыд удж нуöдöмаöсь Койгорт культура бердса уджалысьяс. Залын кыксё сайö морт вöлiны сöмын ас сиктысь, ни öти сцена вылын петкöдчысь артист эз вöв залын. Рытйысян уджтассö (программасö) лöсьöдöмаöсь зэв бура. Аддзан торйöн, кодъяс сьылысьяс, кодъяс баянöн ворсысьяс, кодъяс кывбуралысьяс, кодъяс шыладалысьяс, кодъяс шыладнас веськöдлысьяс, кодъяс гажсö котыртысьяс, кодъяслöн творческöй коллективъяс, пыдди пуктана воысь гöсьтъяс, газетъясö юöр сетысьяс и сьöмöн отсасьысьяс и с.в.. Став гаж котыртöмыс восьса, зумыд и вöчöма пыдi мöвпыштöмöн, быдöнлы гöгöрвоанаöн. Син водзад тайö уджтасын Марк Новосёловлöн медся матысса кывбуралысьясыс, кыдз Серафим Попов, Василий Лодыгин, Николай Тюрнин, Александр Некрасов, Виталий Уляшев, Юрий Ионов, Антонина Гордиева, Лариса Попова, Нина Обрезкова, Жанна Красникова да уна мукöд… А сьылысь-ворсысьыс лыдтöм-тшöттöм. А ме эг восьт мойдыслысь визьсö сы вöсна, мый тайöс колö аддзыны, гöгöрвоны да видзны, кыдз койгортса зарни кудйöс. Тайö налöн асланыс, сiдз шусяна, «бренд». Став гажсö и гöстьясöс примитöмсö зэв бура вöлi котыртöма. Ни öти гöсьтöс эз лэдзны гортас сёян-юантöг, мунöм водзвылас ставнысö вердiсны ужынöн. И ставыс артмис ньöти майшасьтöг, дöзмытöг и зэв кыпыда да кокниа. Сцена вывсянь став локтысьлы чуктöдiсны бур козинъяс да гаж йылысь казьтывлан пасъяс, дипломъяс да бур кывъяс. Аттьö койгортсалы тайö колана да ыджыд гажысь! Танi Марк Новосёловöс пыдди пуктöны да донъялöны сылысь творчествосö, сiдзкö и сиктыслöн культураыс вылын и öта-мöд дорас сиктса йöзыслöн топыд да мича йитöдыс. Марклы кöть вир-яйöн сьöкыд сулавны кок вылын (кыкнан коксö вундöмаöсь диабетысь), но аслас творчествоöн зумыда сулалö сьöлöмö кутчысяна шылада туйвизьын. Медым и водзö вылö юргисны сылöн сьыланкывъясыс. Öд татшöм гажсö, творческöй фестивальсö шылад вöчысьлысь вермöны котыртны сöмын Койгортын. Пасъям, мый тайö районса Шöринас сиктса культураыс вывтi вылi тшупöдын. Тайöс казялiсны став локтысь гöсьтыс. И миянлы таысь зэв нимкодь да кыпыд!